Een Ruimte aan de Vaart waar iedereen welkom is

De RuimteVaart is een plek aan de Vaart in Leuven waar mensen actief samenwerken aan een wereld zonder armoede en uitsluiting. De gebouwen van de oude drukkerij in de Valkerijgang zijn omgetoverd tot een oase van groen. Je vindt er ruimte en een gezellige bedrijvigheid waarbij iedereen welkom is.

We gingen in gesprek met Freya, algemeen coördinator van de RuimteVaart. Met veel passie vertelt ze over haar werk en haar liefde voor de mensen die ze bereiken. 

Stel jezelf voor, wie zijn jullie? 

Ik ben Freya Boelaert, algemeen coördinator bij De RuimteVaart. Al meer dan tien jaar zet ik mij met veel enthousiasme in voor onze organisatie. In een kleine organisatie zoals de onze houd ik mij bezig met allerlei verschillende taken. Maar laat ik misschien eerst even De RuimteVaart aan jullie voorstellen. 

De RuimteVaart is een armoedeorganisatie, wij proberen samen met onze mensen te zorgen voor een warme plek aan de vaart in Leuven waar iedereen welkom is en waar dat we “vanalles” ondernemen in de strijd tegen armoede en uitsluiting en waarbij we hopen dat mensen vooral ook kansen hebben om zelf daarbij te groeien. Dat betekent dat we heel veel verschillende dingen doen. 

Wat doen jullie? Welke activiteiten organiseren jullie? 

Het hart van onze organisatie is ons sociaal restaurant. We zijn elke weekdag open van 9.00 tot 16.00 uur. Iedereen is welkom om gratis een tasje koffie of thee te drinken, de krant te lezen, een babbeltje te doen, of gewoon lekker warm binnen te zitten. Zeker in deze koude maanden is dat al ontzettend belangrijk. Daarnaast bieden we elke weekdag een betaalbare lunch aan, met twee prijscategorieën. Op die manier kan iedereen aansluiten, zowel mensen die het financieel moeilijk hebben als mensen die er wat ruimer inzitten. Het sociaal restaurant is echt het hart van onze organisatie. Het is een warme plek, zowel letterlijk als hopelijk ook figuurlijk – dat is in ieder geval onze ambitie. 

Mensen komen hier voor de warmte, de koffie, en het eten, maar dat is vaak nog maar het beginpunt. Het is een plek waar mensen elkaar leren kennen, zich geleidelijk op hun gemak voelen, en contact leggen. Sommigen nemen daarna een engagement op binnen de organisatie – dat kan op  allerlei manieren, van vrijblijvend deelnemen aan activiteiten tot vrijwilligerswerk of zelfs betaalde jobs in het kader van sociale economie. 

Ons sociaal restaurant is dus niet alleen een ontmoetingsplek, maar ook een werkplek. Voor veel mensen biedt het een reden om ’s morgens uit bed te komen en samen met anderen te zorgen voor een heerlijke lunch. Dat is het enige nadeel aan deze werkplek, veel te lekker eten elke dag, maar dat is een luxe ;-). 

Wij bieden een werkplek aan mensen met uiteenlopende achtergronden en statuten. Dit varieert van mensen die al lange tijd niet meer hebben gewerkt tot mensen die nog nooit werkervaring hebben gehad. Dit gebeurt binnen verschillende statuten, voornamelijk binnen het vrijwilligerswerk. 

Een van onze projecten, in samenwerking met Stad Leuven en het OCMW (Leuven), heet Taalvloeren. Hierbij krijgen nieuwkomers de kans om tijdens vrijwilligerswerk in de keuken al doende Nederlands te oefenen. Ze leren de taal op school, bijvoorbeeld bij Ligo of elders, en hier bieden wij hun een praktische oefenkans om hun Nederlands in de praktijk te gebruiken. Het gaat om een heel diverse groep: van hogeropgeleiden uit Oekraïne tot huisvrouwen die in hun thuisland nooit buitenshuis hebben gewerkt, en zelfs mensen die na de lagere school geen verdere scholing hebben gehad. 

De keuken is een grote troef omdat het werk laagdrempelig is. Iedereen houdt van lekker eten, en zelfs als je niet kunt koken, kun je bij ons aan de slag. Het belangrijkste is de motivatie om te leren en stappen te zetten. 

Daarnaast verwelkomen we af en toe mensen die een werkstraf uitvoeren of stage lopen. Dit gebeurt vaak in samenwerking met de VDAB, die probeert te ontdekken welke vervolgstappen geschikt zijn voor deze mensen, zowel fysiek als sociaal. Natuurlijk hebben we ook onze betaalde vaste medewerkers. Deze mensen werken in het kader van sociale economie, wat betekent dat ze via de VDAB of het OCMW naar ons worden toegeleid. Vaak zijn het mensen die we al kennen, bijvoorbeeld uit het Taalvloeren-project of als bezoekers van het sociaal restaurant. Zij krijgen hier gedurende een aantal jaren de kans om ervaring met betaald werk op te doen, met als doel later de stap naar een reguliere werkgever te zetten. 

Ons sociaal restaurant is dus veel meer dan een plek waar je kunt eten. Het is een bruisende ruimte waar veel gebeurt: van activiteiten tot vergaderingen, zoals dialooggroepen rond thema’s als werk en wonen. Het is een plek waar kansen ontstaan en waar iedereen welkom is. Dat maakt het zo bijzonder. 

Voeding en ontmoeting in cijfers: 14.325 bereide maaltijden, 20 medewerkers (betaald en vrijwillig) 

Daarnaast hebben wij een werking rond duurzaam wonen, waarvan de kern de werking van de Energiesnoeiers is. Zij gaan in groot Leuven aan huis bij mensen in armoede om hen te helpen besparen op hun energiefactuur. Dit doen ze door praktische tips te geven en eenvoudige materialen te installeren, zoals tocht-strips, ledlampen, radiatorfolie, spaardouchekoppen en meer. In combinatie met hun adviezen kunnen mensen op die manier tot 10% besparen op hun energiekosten. Indien gewenst, bekijken ze ook of mensen kunnen overstappen naar een voordeliger energietarief bij een andere leverancier. 

De werking van de Energiesnoeiers draait al geruime tijd, maar in de loop der jaren merkten zij een bredere nood op bij de mensen die ze bezoeken. Ze komen vaak situaties tegen waarin mensen in slechte leefomstandigheden verkeren, met sociale uitdagingen, eenzaamheid, of problemen zoals burenruzies of gebrek aan huishoudelijke hulp. Omdat de Energiesnoeiers deze situaties niet zelf kunnen opvolgen – zij komen slechts enkele keren aan huis – ontstond zo’n vijf jaar geleden de werking van de Wegwijzers. 

De Wegwijzers zijn vrijwilligers die meegaan tijdens een energiescan om deze bredere noden te signaleren en samen met de betrokkenen verder op te volgen. Leuven biedt een breed scala aan dienst- en hulpverlening, maar veel mensen kennen de weg niet, durven de stap niet te zetten, of weten niet waar ze terechtkunnen. De Wegwijzers openen dit gesprek en vormen zo vaak het beginpunt van verdere hulpverlening. 

Naast deze praktische ondersteuning heeft duurzaam wonen ook een sterke beleidsmatige werking. Onze medewerkers nemen deel aan overleg rond wonen en energie, zowel op lokaal als Vlaams en federaal niveau, om het beleid te beïnvloeden. Daarnaast organiseren we lokaal af en toe acties om het thema wonen in de kijker te zetten, want ook in Leuven blijven er veel uitdagingen op dat vlak. 

Binnen de werking van de Energiesnoeiers kunnen mensen verschillende rollen opnemen. Zo zijn er mogelijkheden voor vrijwilligerswerk, maar ook betaalde functies, bijvoorbeeld als Energiesnoeier binnen sociale economie. 

Duurzaam wonen in cijfers: 466 energiescans 168 vragen ivm brede woonnoden opgevolgd 19 workshops aan meer dan 250 deelnemers rond energie besparen, duurzaam leven en energie-armoede 14 medewerkers (betaald en vrijwillig) 

Wij hebben een gezinswerking genaamd Wijland, waar we activiteiten organiseren voor ouders en kinderen samen. Ons doel is om gezinnen te ondersteunen bij het creëren van een fijne en ontspannende vrije tijd. 

In veel gezinnen zijn er tal van zorgen: financiële problemen, zorgen rond school, gezondheid, werk, of huisvesting. Hierdoor is het niet altijd evident om als gezin tijd vrij te maken voor ontspanning, en staat vrije tijd vaak onder hoogspanning. 

Met Wijland bieden we een mooie, fysieke plek waar ruimte is om te spelen en waar we een ondersteunend aanbod creëren. We willen ouders en kinderen inspireren en prikkelen, zodat er fijne interacties kunnen ontstaan en gezinnen samen kunnen genieten van een ontspannen namiddag. 

Onze activiteiten vinden plaats op woensdagnamiddagen, vakantiedagen, en één keer per maand tijdens het weekend. Op die momenten zorgen we ervoor dat gezinnen een warme en zorgeloze tijd samen kunnen beleven. 

Gezinswerking Wijland in cijfers: 121 gezinnen bereikt, 32 intensief ondersteund 138 onthaalmomenten 80 gezinsactiviteiten 

Tot slot hebben we onze deelwerking Buurt en Participatie, een breed domein dat veel verschillende aspecten omvat. Het gaat enerzijds over zichtbaar en betrokken zijn in de buurt: activiteiten organiseren om verbinding te creëren, mensen doorverwijzen naar onze werking, of signalen uit de buurt doorgeven aan de stad. Anderzijds gaat het ook over participatie in verschillende vormen. 

Participatie betekent bij ons niet alleen inspraak in ons eigen beleid bij De RuimteVaart, maar ook bijdragen aan bredere thema’s zoals werk, een van onze speerpunten. Dit thema komt vaak naar voren omdat we de verhalen en ervaringen van veel mensen horen, zowel binnen als buiten onze organisatie. Maar participatie kan net zo goed over andere zaken gaan. 

Daarnaast omvat onze werking een breed aanbod rond vrije tijd en cultuur. We organiseren uitstappen in Leuven en daarbuiten, en brengen soms ook cultuur naar onze eigen locatie. Bijvoorbeeld door een voorstelling van 30CC hier te laten doorgaan, zodat ook mensen die moeilijk naar culturele zalen kunnen komen, toch toegang hebben tot cultuur. Op deze manier brengen we cultuur letterlijk en figuurlijk dichter bij mensen. 

Dit alles maakt deel uit van wat wij doen bij De RuimteVaart: een plek creëren waar mensen zich verbonden voelen en de kans krijgen om actief deel te nemen aan wat hen interesseert en raakt. 

Participatie in cijfers: 63 ontmoetingsactiviteiten 55 mensen geholpen met individuele vragen op het maandag onthaal (van wie slechts 4 eenmalig) 

Maar jullie hoofdwerking is het sociale restaurant? 

Ik zou het niet per se onze hoofdwerking noemen, maar het sociaal restaurant vormt wel een beetje het hart van onze organisatie. Iedereen komt daar samen, haalt er een koffie, en sommige activiteiten vinden daar plaats. Toch is het niet de kern van alles wat we doen. 

Wat ik in dit verhaal nog niet expliciet heb gezegd – al ben ik ermee begonnen – is dat wij een armoedeorganisatie zijn. We zijn een vereniging waar mensen in armoede het woord nemen, en we vinden het ontzettend belangrijk om de ervaringen en ideeën van mensen in armoede naar buiten te brengen. Dat doen we zowel richting het beleid als naar het brede publiek. 

Dit kan bijvoorbeeld via vormingen, artikelen, of interviews in de media. We proberen daar heel bewust op in te zetten, omdat die stem gehoord moet worden en bijdraagt aan een breder begrip en verandering. 

Wat betekent De RuimteVaart voor bezoekers, voor mensen in armoede? 

Dat zou je natuurlijk het beste aan hen zelf moeten vragen. Wat we echter vaak horen, is dat mensen De RuimteVaart ervaren als een thuisplek, een tweede thuis, of zelfs een beetje als familie. Dit geldt zeker voor degenen die hier een vrijwillig of betaald engagement hebben. 

Veel van de mensen die hier komen, hebben een klein sociaal netwerk. Sommigen hebben gelukkig wel een sterk netwerk, maar velen niet. Voor hen is dit de plek waar ze hun verhaal kunnen delen, of juist niet hoeven te delen. Sommige mensen vinden het fijn om hier hun zorgen even achter te laten en gewoon onder de mensen te zijn zonder het daarover te hebben. Het is echt wat mensen er zelf van maken. Je merkt ook hoe belangrijk deze plek is wanneer we tijdelijk moeten sluiten, bijvoorbeeld tussen kerst en nieuwjaar of tijdens de zomervakantie. Dat is niet altijd evident voor iedereen. Natuurlijk zijn er andere plekken in Leuven waar mensen terecht kunnen, maar dit is toch iets anders. Net zoals je zelf misschien een favoriete plek hebt waar je je thuis voelt en mensen kent, voelt het voor velen hier als een familie die je even niet ziet. Het wordt ook lastig als mensen hier om bepaalde redenen moeten stoppen. Soms zijn dat positieve redenen, zoals een verhuizing of een nieuwe job. Maar het kan ook om minder fijne redenen gaan, bijvoorbeeld wanneer iets niet helemaal lukt of wanneer de termijn van een activeringstraject voorbij is. Dat voelt vaak als het afscheid nemen van een familie. Gelukkig kun je altijd blijven langskomen. We zien dat ook in de praktijk. Mensen die hier bijvoorbeeld een activeringstraject of een aantal jaar gewerkt hebben, blijven vaak verbonden. Zo hebben we iemand die inmiddels al jaren elders werkt, maar op vrije dagen nog steeds graag even langskomt voor een tas soep en een babbel. Het is een plek waar je je verhaal kwijt kunt bij mensen die je kent, en dat zorgt ervoor dat je het contact niet zomaar kwijtraakt. 

Dus het is een thuis plek eigenlijk waar mensen, ook al hebben ze een andere thuis gevonden,  toch nog naar terugkomen? 

Ja, dat denk ik wel. We hebben ook wel eens mensen die hier een paar jaar geweest zijn, daarna een aantal jaren ergens anders, en die dan weer terugkomen. Het is echt een plek waar je naar terug kunt keren. Daarom vinden we het in onze missie ook belangrijk om een duurzame plek te zijn. Dit betekent niet alleen dat we een lange termijn bestaan willen hebben, maar ook dat we een plek willen zijn waarop mensen kunnen rekenen, een waardevolle en stabiele ruimte. En dat geldt zowel in de letterlijke, duurzame zin van het woord – met oog voor de lange termijn – als in de ecologisch verantwoorde zin van het woord. 

Wat betekent werken in De RuimteVaart voor jou? 

Medewerker Sven:  
Dat geeft aan mij, en nu gaat ge misschien denken, dat is wat zot maar dat geeft aan mij rust en een beetje relaxatie, een beetje meer jezelf zijn.  De mensen zijn voor mij belangrijk en voor hen een beetje betekenis te hebben in hun dagelijks leven. Daarmee dat ik ook hier ben beland. Ik werkte vroeger in een fabriek. Dat was niet zo sociaal als hier. Dat was ieder voor zich, gij moest dit doen en gij dat en hier is meer samenhorigheid: ‘ah dat gaat niet, kom ik help u’. Dat vind ik heel belangrijk. Het fijnste van de dag is eigenlijk het koken zelf. 

En waarom? 

Medewerker Sven:
Dan ben je bezig met iets, wat je voor andere mensen kan maken en dat andere mensen gaan zeggen: ‘dat is goed’. Complimenten. Ik heb hier een keer geweten dat de soep op was en Ria kwam kijken: ‘ah hier zie, gij hebt al goed verkocht!’ ‘Ah ja zei ik!’ 

Je hebt daarnet verteld wat jullie doen en dat is heel wat.  Kun je om het concreter te maken voor de lezer misschien eens een week of een paar dagen in De RuimteVaart samenvatten? 

Elke dag hier is anders, en dat is iets waar ik altijd op inhaak als mensen komen solliciteren voor begeleidingsfuncties. Ik vertel ze altijd: je weet wel wat er op je planning staat, maar hier gebeuren vaak dingen die de planning helemaal overhoop gooien. Soms zijn dat heftige situaties, maar soms ook heel positief. We hebben bijvoorbeeld ook wel eens mensen die hier binnenkomen met een zwangerschapstest, waarbij ze ontdekken dat ze zwanger zijn. Dat was een tijdje geleden, maar het geeft aan wat voor soort plek we zijn. Soms komen mensen met moeilijkheden bij ons, en dan gebeurt er iets onverwachts. Vorige week bijvoorbeeld was een intensieve week. Ik was twee dagen niet aanwezig, en in die tijd moesten we zelfs een ambulance bellen voor iemand die ronddoolde in de buurt. Die persoon was verward, had zorg nodig, en we hebben meteen actie ondernomen. Een paar dagen later gebeurde er iets anders: tijdens de lunch raakte een bezoeker verslikt en begon echt te stikken. Gelukkig werd de Heimlich-manoeuvre uitgevoerd, en dat hielp. Wat een week! 

Dit zijn natuurlijk wel de meer sensationele gebeurtenissen, maar het geeft wel aan hoe intens het soms kan zijn. Wanneer iemand het echt moeilijk heeft, proberen we daar altijd tijd voor te maken. Dat geldt ook voor de teamdynamiek. We werken met een ploeg mensen die allemaal sterke punten hebben, en dat meen ik oprecht. Ik zeg vaak: de mensen die hier werken, hebben echt veel in hun rugzak zitten. Ze hebben vaak heel wat meegemaakt, en ik vraag me af of ik zelf het werk zou kunnen doen dat zij doen, zowel als vrijwilliger als betaalde medewerker. Er zit zoveel kracht in mensen die het niet altijd makkelijk hebben. 

Het is makkelijk om te oordelen, maar ik denk dat velen van ons geen idee hebben van de kracht en veerkracht van de mensen om ons heen. Dit heeft veel te maken met vooroordelen, maar ik kijk altijd vol bewondering naar de mensen die hier werken. Maar wacht, ik ben een beetje afgedwaald… Wat was de vraag ook alweer? 

Hoe een typische week eruitziet bij De RuimteVaart: 

Een typische week is moeilijk te beschrijven, maar er zijn wel enkele elementen die terugkomen. We beginnen de week altijd met een rondje op maandag, van 9u15 tot 9u45, waarbij we samen aan tafel zitten en een kopje koffie drinken met iedereen die in huis is. We bespreken dan vaak dingen die in de krant staan, onderwerpen die mensen bezighouden, ideeën die mensen hebben, en natuurlijk wat er op de planning staat voor die week of de komende tijd. Soms polsen we ook naar ideeën, om te kijken of ze haalbaar of zinvol zijn. Het is echt een moment om samen te komen en de week goed te beginnen. Dit vind ik heel belangrijk, omdat het zorgt voor verbinding tussen de verschillende werkingen. Het is een manier om het teamgevoel te versterken en om te zorgen dat iedereen op dezelfde golflengte zit. 

Elke dag is anders, zoals je misschien al kunt raden. Deze maandag bijvoorbeeld was het door de staking wat chaotisch. Veel vrijwilligers waren thuis bij hun kinderen, er waren wat zieken, en iemand was op verlof. Uiteindelijk was er slechts een klein team van drie mensen, waarvan twee keukenmedewerkers, en iemand die extra kwam helpen. We hebben ons rondje toch gewoon gedaan, terwijl we tegelijk wortels en pastinaken aan het schillen waren. Flexibiliteit is hier dus zeker belangrijk. Dit is typisch voor een weekstart, en daarna gaat iedereen aan de slag. 

Elke deelwerking heeft een andere dynamiek. De Energiesnoeiers gaan bijvoorbeeld momenteel op energiescan, maar ze doen ook spelbegeleiding in een lagere school, waar ze kinderen leren over energiebesparing en duurzaamheid in de breedste zin van het woord. De gezinswerking is op dit moment bezig met het opbellen van gezinnen, en op een woensdagvoormiddag zijn ze bezig met de voorbereidingen voor de namiddagactiviteit. De keuken is uiteraard druk bezig met het voorbereiden van het eten. Er zijn al leveringen van voedseloverschotten binnengekomen gisteren. 

Elke dag heeft dus zijn eigen dynamiek. Vandaag (dinsdag) hebben we een beleidsoverleg met een aantal begeleiders. We bespreken dan waar we staan met de verschillende beleids-overleggen, waar we meer nadruk op moeten leggen, en hoe we beleidsmatig bepaalde doelen kunnen bereiken. We willen niet alleen signalen verzamelen, maar ook actie ondernemen en dingen daadwerkelijk in gang zetten. Gistermiddag hadden we bijvoorbeeld een oudergroep. Maar zoals gezegd, het hangt sterk af van de week en de dag. 

Deze week als voorbeeld: donderdag gaan we met een groep naar Wouter Deprez. Mensen kunnen zich hiervoor inschrijven, en er is een begeleider die meegaat, zodat niemand zich alleen hoeft te voelen als ze dat moeilijk vinden. Ze krijgen bovendien toegang tot het evenement tegen een aangepast tarief.  Vrijdag is het ook de 17e van de maand dus de 17e is dan ook het moment dat ze aan de steen tegen armoede een momentje nemen om het thema armoede toch ook tijdens het jaar niet te vergeten, en dat moment nemen we ook te baat om de actie van de Woonzaak tegen dak- en thuisloosheid te houden. (op sociale media kunt u zien dat er een aftelklok geinstalleerd is in Leuven). 

Zoals je merkt, is elke week anders en zit er veel variatie in wat er gebeurt. Het is een dynamische omgeving, en dat maakt het werk hier zo bijzonder. 

Waarom hebben jullie een project ingetekend bij de Welzijnszorg-projectoproep rond waardig werk? 

Toen we de oproep voor waardig werk zagen, dacht ik meteen: "Dit is een kernthema waar wij zelf op verschillende manieren mee bezig zijn." We vinden ook zelf dat we een stuk een voorbeeldrol hebben, als het gaat over kwalitatieve contracten, betaalde contracten aanbieden aan mensen die geen evident arbeidsprofiel hebben, net omdat we niet alleen vrijwilligerswerk willen aanbieden vanuit de mensen in verschillende statuten die hier meewerken, maar ook de bezoekers die elk hun ervaringen daarrond hebben. 

We hebben veel ervaring met mensen in arbeidsongeschiktheid, mensen die moeite hebben om werk te vinden, mensen die vaak ontslagen worden, en mensen die wel willen werken, maar die vastzitten in een situatie waarin ze niet tevreden zijn met hun vrijwilligersstatus. Vaak kunnen ze zelfs dat met moeite volhouden. Omdat we dit zelf veel ervaren, nemen we al een aantal jaren deel aan de overleggroep werk van het Netwerk tegen Armoede. Maar om daarin actief te zijn, moet je wel tijd investeren in voorbereiding, aanwezig zijn bij de vergaderingen en soms is er daarna nog wat opvolgwerk. 

Sinds anderhalf tot twee jaar hebben we ook een eigen overleg- en dialooggroep met de mensen die hier betrokken zijn. Niet iedereen ziet het zitten om naar Brussel te gaan, wat volledig begrijpelijk is. We vinden het echter wel belangrijk om de thema’s die hier door de mensen aangekaart worden, goed op te volgen. We voeren daar gesprekken over en hebben inmiddels twee specifieke trajecten lopen. 

Het eerste thema gaat over arbeidsongeschiktheid. We hebben veel mensen in dit statuut, die wel wat willen werken, maar niet fulltime. Hoe kun je dat financieel mogelijk maken, vooral gezien de grote financiële problemen die dit vaak met zich meebrengt? Het tweede thema is ouderschap en werk, en de uitdagingen die zich voordoen als er ook nog andere problemen spelen in het leven. We zijn met dit thema bezig in een langer traject, en gisteravond hadden we bijvoorbeeld een oudergroep. Daar waren ook een aantal ouders die werken, maar die overdag niet konden komen. Daarom gaan we nog een avondmoment organiseren. Wat leuk is, is dat één van de moeders zei: "We hebben hier nu alles besproken, maar wat gaan we ermee doen?" Ze willen echt iets bereiken met de gesprekken die we voeren. Het is fijn om samen na te denken over wat we hiermee kunnen doen, of dat nu naar de publieke opinie is, of richting het beleid, bijvoorbeeld ministers en andere beleidsmakers. 

Werk is voor ons een belangrijk thema. Daarom vond ik het goed dat jullie dit thema op de agenda hadden gezet. Het was namelijk een hoofdthema in de verkiezingen, maar veel van de veranderingen die er aankomen zijn nog niet helemaal duidelijk. Wat wel bekend is, is vaak zorgwekkend. De algemene visie lijkt toch te neigen naar een individueel schuldmodel: het wordt vaak neergezet alsof mensen zelf verantwoordelijk zijn voor hun situatie, alsof ze niet gemotiveerd zijn, lui zouden zijn en in het vangnet van de sociale zekerheid blijven hangen. 

In alle eerlijkheid: bij de meeste mensen die ik hier zie is het meer dan gerechtvaardigd dat ze van een uitkering leven, maar als je dan ziet hoeveel stress deze mensen nog hebben door alle controles en de druk om aan te tonen dat ze arbeidsongeschikt zijn of voldoende stappen zetten richting werk – al zouden ze dat eigenlijk willen. Het is goed dat er aandacht is voor deze brede groep mensen, dat vind ik echt belangrijk. 

Kan je iets meer vertellen over het project waarvoor jullie steun ontvangen van Welzijnszorg? 

Zoals eerder vermeld, is het sociaal restaurant een gezellige ontmoetingsplek waar mensen elke weekdag welkom zijn voor een gratis koffie en prettig gezelschap. Daarnaast worden er gezonde en betaalbare verse maaltijden geserveerd. De steun van Welzijnszorg komt zowel ten goede aan de algemene werking van het sociaal restaurant als aan de infrastructuur ervan. Het sociaal restaurant biedt werkplekken voor 30 mensen (zowel vrijwilligers als betaalde medewerkers in het kader van sociale economie) die hun talenten willen ontwikkelen of een traject lopen naar betaald werk bij een reguliere werkgever. 

In een keuken is er veel apparatuur nodig, zoals ovens, kookvuren, koffieapparaten en wasbakken. Aangezien de keuken intensief wordt gebruikt, gaan er van tijd tot tijd dingen kapot. Daarom wordt een deel van de steun van Welzijnszorg gebruikt voor het aankopen, herstellen en vervangen van materialen en infrastructuur in de keuken en het sociaal restaurant. Dit kan bijvoorbeeld het herstellen van een oven zijn, het aanschaffen van een nieuwe kraan, of het vervangen van een koffieapparaat. Ook andere keukengerief wordt met deze steun aangeschaft. 

Daarnaast biedt de steun van Welzijnszorg ons de ruimte om meer beleidswerk te verrichten en om het thema werk verder te onderzoeken. Dit stelt ons in staat om met de mensen die we ondersteunen in gesprek te gaan over werk en waardig werk, en om dialooggroepen te organiseren en interviews af te nemen. Zelfs wanneer mensen niet naar de groepen kunnen komen, proberen we hen individueel te bevragen en nemen we deze input mee in onze conclusies. We werken momenteel ook aan een artikel hierover, maar zoals je je kunt voorstellen, kost dit allemaal tijd. 

Waar hopen jullie op het komende jaar, wat willen jullie bereiken en wat vinden jullie belangrijk om af te ronden? 

We willen nog zoveel mogelijk, zeker in deze periode van beleidsvorming, die ervaringen naar buiten brengen rond werk. Er staat de komende maanden veel op stapel. Het platform van jullie biedt ons de kans om ons verhaal te brengen bij een breder publiek dan we normaal gesproken bereiken. We hebben gesprekken met politici over onze ervaringen en die van de mensen hier, en we spreken op avonden waar het thema werk aan bod komt. Dit zijn allemaal waardevolle uren die we anders misschien niet zouden kunnen inplannen, en dat maakt het belangrijk om keuzes te maken en dingen af te bakenen. We zijn dan ook blij dat we nu goed kunnen inzetten op deze momenten, omdat er ook veel vraag is naar onze bijdrage. 

Daarnaast zijn we actief in de overleggroep werk van het Netwerk tegen Armoede en werken we zelf aan een traject om uiteindelijk tot actie te komen. Voor juni, en zeker in de eerste helft van het jaar, willen we ons traject rond ouderschap en werk afronden, met zowel een actie als een artikel. Dit zijn belangrijke zaken voor ons, en we zijn blij dat we de kans krijgen om dit op deze manier te doen. 

Wat zou jullie droom zijn als je geen rekening hoeft te houden met budget? 

Mijn droom is eigenlijk om een proefproject op te zetten voor mensen met een specifiek profiel (van armoede en sociale uitsluiting) en uitdagingen op verschillende levensdomeinen. Ik weet dat ik ver sta van de huidige politieke realiteit, maar als ik kijk naar de mensen die wij bereiken, zowel in vrijwilligerswerk als in betaalde trajecten, dan zie ik de complexiteit van armoede en uitsluiting op verschillende vlakken. Wij werken vaak met mensen die in kwetsbare situaties zitten, en zelfs als zij in betaalde trajecten zitten, merken we dat de erkenning van de VDAB na een aantal jaren stopt. Dan is het de bedoeling dat ze doorgroeien naar een reguliere werkgever, maar vaak zijn mensen daar nog niet klaar voor. Het is pijnlijk om te zien dat mensen die jaren bij ons gewerkt hebben, bijvoorbeeld vijf tot tien jaar, hun zelfvertrouwen en vaardigheden hebben opgebouwd, maar dan opnieuw in werkloosheid of invaliditeit belanden. 

We hebben hier mensen gehad die zwaar ziek werden, met depressies en andere gezondheidsproblemen, en ondanks al hun inzet, vallen ze terug in een situatie van onzekerheid. Die mensen komen dan vaak na een paar jaar terug met de vraag voor vrijwilligerswerk. Ze zijn uiteraard welkom, maar ik vraag me af of dit de samenleving verder helpt. Deze mensen hebben financieel bijgedragen en hun waarde bewezen, maar als hun traject stopt, ontstaat er een vicieuze cirkel. 

Mijn droom is om zulke mensen de kans te geven om in een traject te blijven, waarbij ze een zeker inkomen hebben en niet steeds tegen strikte tijdslimieten en controles aanlopen. Er wordt vaak gesproken over basisbanen, maar ik denk dat het radicaal anders moet. Stel je voor dat mensen tijdelijk minder kunnen werken zonder in financiële problemen te raken. Het moet altijd lonen om voltijds te werken, maar het zou menswaardig moeten blijven als iemand echt niet in staat is om fulltime te werken. Er zouden minder strikte deadlines moeten zijn en meer ruimte om mensen te helpen zonder hen meteen af te straffen of te controleren. 

Dit zou idealiter een situatie moeten zijn waarin mensen tijdelijk minder werken, maar toch een vast loon krijgen, zonder dat dit hen onder de armoedegrens duwt. Wat we zien, is dat de huidige systemen mensen vaak niet verder helpen. Ze krijgen te maken met bureaucratie, wisselende begeleiders en een opeenstapeling van controles, wat alleen maar meer stress veroorzaakt zonder daadwerkelijk iets op te leveren. 

Wat mensen echt nodig hebben, is continuïteit in begeleiding. Dit is een van de redenen waarom mensen terugkomen naar onze organisatie. Ze hebben vertrouwen opgebouwd, en dat vertrouwen is essentieel voor hun welzijn en vooruitgang. Het is niet eenvoudig om met vele verschillende mensen je problemen te delen, maar met een vertrouwd persoon lukt dat wel. De begeleiding moet constant blijven, zonder het voortdurende wisselen van instanties en hulpverleners, zoals de VDAB, GTB of de mutualiteit. Dat zorgt voor veel verwarring en frustratie. 

Mijn droom is om mensen de kans te geven om in een traject te blijven, met continuïteit en tijd, zonder de constante druk van administratieve rompslomp en controle. Mensen moeten in hun eigen tempo kunnen werken en ontwikkelen, zonder dat ze het gevoel hebben dat ze elke keer opnieuw moeten bewijzen dat ze het kunnen. 

Dit zou niet alleen de mensen ten goede komen, maar ook de samenleving, door hen echt de tijd en de ruimte te geven om te herstellen en zichzelf te ontwikkelen, in plaats van ze telkens terug te laten vallen in een vicieuze cirkel van onzekerheid.