Ervaringsdeskundigen in de energiearmoede

SAAMO Provincie Antwerpen, De Experten 

We hebben begrepen hoe belangrijk het is dat de stem van mensen in armoedesituaties gehoord wordt op het moment dat het klimaatbeleid wordt vormgegeven.  Opbouwwerkorganisatie SAAMO Provincie Antwerpen, laureaat van de Prijs Armoede Uitsluiten 2025, heeft hier een concreet antwoord op in de vorm van De Experten.  Wij vroegen coördinator Ann Van der Wilt  hoe dat in zijn werk gaat? 

Stel je zelf voor, wie zijn jullie? 

Maatschappelijk opbouwwerk is een vorm van sociaal werk dat met innovatief projectwerk en geëngageerd buurtwerk mensen samenbrengt om te werken aan concrete oplossingen. Samen met mensen in een kwetsbare positie ontwikkelen de opbouwwerkers van SAAMO modellen, geven ze een aanzet voor verbeteringen in beleid en regelgeving en bouwen ze aan publieke bewustwording. 

De Experten – een projectwerking van SAAMO Provincie Antwerpen - komen op voor een sociaal rechtvaardige energietransitie.  

De klimaatambities van onze overheid zijn terecht uitdagend.  

Maar de huidige maatregelen houden te weinig rekening met de beperkte financiële draagkracht van mensen in een kwetsbare positie. Nochtans zijn er enorme klimaatwinsten te behalen bij huishoudens met een beperkt budget en energieverslindende woningen.  

De Experten hameren er voortdurend op dat de klimaatcrisis aanpakken hand in hand gaat met armoedebestrijding. 

Wat doen jullie dan concreet? 

De Experten brengen maandelijks sociale professionals (Energiesnoeiers, OCMW, CAW, Netwerk Tegen Armoede, Steunpunt Armoedebestrijding  …), belangrijke spelers binnen de energiesector (FEBEG, VNR, CREG, Fluvius, Energiehuizen, energiecoöperaties, Rescoop …), overheidsinstanties (Vlaamse en federale ombudsdienst Energie, VEKA, FOD Economie …) en beleidsmakers (kabinetten Vlaams en federaal minister van Energie) samen tijdens de Expertenvergadering in Brussel. Deze groep gaat samen aan de slag in een gelijk speelveld waar zowel theoretische dossierkennis als ervaringsexpertise op een gelijkwaardige basis worden uitgewisseld. In 2024 hadden we 10 goedgevulde Expertenvergaderingen met een 300-tal deelnemers. 

We tellen 84 unieke deelnemers die zorgden voor input uit 37 organisaties. Gebundeld vakmanschap! 
 

Wat hebben mensen in armoedesituaties eraan? 

De Experten nu … dat zijn Henri, Lisette, Ria, Christiane, Martine, Philippe, Pierre, Martin, Nadine, Daniël, Sonja, Sven, Véronique, Martine, Filip, Henri, Johan, Rizvan, Chantal, Peter, Ariane, Shirley, Vanessa, Marie-Madeleine, Vera, Rose-Marie, Katrien, Jens en Paul en iedereen wiens stem zij representeren. Steeds sterker delen ze hun ervaringsdeskundigheid met het beleid en doen ook echt mee beleidswerk. Op die manier willen we meer gefundeerd en gelegitimeerd fungeren als waakhond voor het Vlaamse en federale energie- en klimaatbeleid maar ook samen zoeken naar oplossingen.  

Zo worden mensen in energiearmoede - vanuit hun unieke positie - partner voor het energie- en klimaatbeleid en komen ze op voor hun rechten en hun plek in de energietransitie. 

Hoe maak je het verschil voor hen? 

Klimaatverandering raakt iedereen, maar mensen in armoede voelen de impact het hardst. Hoge energierekeningen, gebrekkige huisvesting en financiële stress houden hen wakker. Naarmate de klimaatverandering evolueert naar een klimaatcrisis, horen we binnen de samenleving meer én luidere stemmen die vragen om actie. Vlaanderen lanceerde daarom ambitieuze klimaatdoelstellingen: de helft minder fossiele brandstoffen in 2030 en geen fossiele brandstoffen meer in 2050.  

Toch zien we nog grote tekortkomingen in het klimaatbeleid: 

• De focus ligt te veel op individuele verantwoordelijkheid, terwijl structurele oplossingen nodig zijn. 
• Beleid en maatregelen zijn vaak afgestemd op de hogere middenklasse en houden geen rekening met mensen in een kwetsbare positie. 
• Mensen in armoede en andere kwetsbare groepen worden te weinig betrokken. 

Toch wordt hun stem in de energietransitie vaak niet gehoord. Dat moet anders. 

Dat doen we anders! Met De Experten bundelt SAAMO al meer dan 20 jaar(ervarings-)expertise van mensen in energiearmoede. Daar volgen mensen in armoede, opbouwwerkers en stakeholders samen het energie- en klimaatbeleid op, komen we op voor de rechten van de meest kwetsbaren en ijveren we voor een volwaardige en rechtvaardige deelname aan de energietransitie.  

Waar hopen jullie op het komende jaar, wat wensen jullie als organisatie aan de mensen in armoedesituaties toe?  

De Experten … een deskundige en constructieve partner in de sociaal-rechtvaardige klimaattransitie, verdienen de erkenning. Niet alleen voor wat ze bereiken, maar ook voor hoe ze het doen. 
Voor hun doorzettingsvermogen, al vele jaren. Voor de ongeziene gedrevenheid, de moed om persoonlijke verhalen en kwetsuren te delen – niet voor zichzelf, maar voor het grotere geheel.
Voor de moed om in gesprek te gaan met mensen die meer macht, opleiding en invloed hebben. 
Voor de constructieve houding, zelfs wanneer de verontwaardiging groot is. 
Voor de opoffering: uren reizen, vroeg opstaan, vergaderen ver van huis – omdat ze weten dat hun stem telt. 
Voor de impact die ze maken, door niet alleen gehoord te worden, maar er ook voor te zorgen dat men écht luistert. 

Omdat zonder hen dit verhaal niet hetzelfde zou zijn.  Wij zijn dan ook heel fier dat zij dit jaar de prijs armoede uitsluiten in ontvangst mogen nemen.  We hopen dat het dat tikje extra ambitie en aanmoediging betekent om met al die professionele partners in gesprek te blijven als ervaringsdeskundigen, en ervoor te zorgen dat de klimaattransitie zo sociaal en zo fair mogelijk verloopt. 

We wensen het samen met jou Ann!  Van harte proficiat met jullie nominatie en winst.  Dat de wereld er groener en rechtvaardiger van moge worden. 

Bekijk het voorstellingsfilmpje